Dấu hiệu nhân biết sỏi thận và cách phòng ngừa hiệu quả

1. Sỏi thận là gì?

Thận giữ vai trò quan trọng trong hệ tiết niệu, có chức năng là bộ lọc máu tự nhiên của cơ thể, có trách nhiệm loại bỏ ure cùng các khoáng chất dư thừa khỏi máu theo niệu quản đến bàng quang để thải ra ngoài. Khi lượng lớn các khoáng chất tích tụ lại trong thận hình thành những khối rắn dạng tinh thể gọi là sỏi thận.
 
Sỏi thận có thể hình thành ở một hoặc cả hai bên thận. Nhưng sỏi có thể di chuyển và phát triển trong mọi bộ phận của đường tiết niệu như bàng quang (bóng đái), niệu quản và niệu đạo.

Sỏi thận hình thành nhiều dạng với kích thước khác nhau, kích thước lớn nhất có thể lên đến vài cm.

Sỏi thận ở kích thước nhỏ rất khó nhận biết cho đến khi chúng di chuyển đến niệu quản. Ở kích thước nhỏ, sỏi thận cũng có thể tự loại bỏ thông qua đường nước tiểu. Trường hợp sỏi thận đã phát triển ở kích thước lớn, gây kích thích đường tiết niệu, làm tắc đường dẫn nước tiểu gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Xem thêm: Men gan cao có nguy hiểm không? 

2. Phân loại sỏi thận

Phân loại sỏi thận dựa theo loại khoáng chất tích tụ hình thành trong thận:

2.1 Sỏi Calcium

Đây là loại sỏi thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ lên đến 80%. Sỏi Calcium tạo thành bởi lượng lớn canxi mà cơ thể không sử dụng được tích tụ trong thận.
Sỏi calcium chia thành Calci Phosphat và Calci Oxalat, trong đó Calci Oxalat chủ yếu gặp nhiều ở các nước nhiệt đới như Việt Nam. Loại sỏi này rất cứng, có hình dáng gồ ghề, màu vàng nâu. Hạn chế ăn các thực phẩm giàu Oxalat có thể giảm nguy cơ phát triển loại sỏi này.

2.2 Sỏi Struvite

Sỏi Struvite hình thành do nhiễm trùng đường tiết niệu và do vi khuẩn proteus gây ra. Những viên sỏi Struvite khi phát triển ở kích thước lớn có thể gây tắc nghẽn đường tiểu. 

2.3 Sỏi Cystine

Cystine là một loại axit tự nhiên trong cơ thể, khi loại axit này tích tụ trong nước tiểu sẽ hình thành sỏi Cystine. Đây là loại sỏi rất hiếm gặp, có bề mặt trơn láng, không cản quang. Sỏi Cystine có thể xuất hiện ở cả nam và nữ có dấu hiệu rối loạn di truyền Cystine niệu.

2.4 Sỏi Axit Uric

Sỏi Axit Uric hình thành do sự thiếu nước của cơ thể. Khi cơ thể không cung cấp đủ nước để pha loãng Axit Uric trong nước tiểu, nồng độ axit trong nước tiểu sẽ tăng lên, Loại sỏi này xuất hiện nhiều ở nam giới hơn nữ.

Các đối tượng đang trong quá trình hoá trị hoặc trường hợp bị gout sẽ dễ bị sỏi Axit Uric. Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng giàu purine sẽ làm tăng nồng độ axit có trong nước tiểu.

3. Dấu hiệu nhận biết sỏi thận

Các triệu chứng sỏi thận hoàn toàn do biến chứng của viên sỏi gây ra với hệ tiết niệu chứ không phải do viên sỏi gây ra. Có thể nhận biết bệnh sỏi thận qua các triệu chứng sau:
 

• Cơn đau quặn thận: Sỏi thận có thể gây ra những cơn đau dữ dội, gọi là “cơn đau quặn thận”. Cơn đau xuất hiện đột ngột tại vùng hố thắt lưng một bên, sau đó lan ra phía trước, xuống dưới. Cơn đau quặn thận không phụ thuộc vào số lượng sỏi hay kích thước viên sỏi. Một vài trường hợp như sỏi thể yên lặng hoàn toàn không gây ra triệu chứng đau, hoặc đau không rõ ràng như đau ê ẩm vùng thắt lưng một hoặc cả hai bên,...
• Tiểu đau, tiểu buốt: Khi sỏi thận di chuyển từ vị trí niệu quản xuống bàng quang hoặc từ bàng quang đến niệu đạo sẽ gây đau hoặc đau buốt khi đi tiểu.
• Tiểu dắt, tiểu són: Khi sỏi thận nằm ở niệu quản hay bàng quang, sẽ gây ra cảm giác buồn tiểu và đi tiểu nhiều lần nhưng lượng nước tiểu rất ít. Điều này dễ gây suy nhược cơ thể, đặc biệt khi sỏi gây tắc ở niệu quản, nước tiểu không xuống được bàng quang và ứ đọng tại thận hình thành những cơn đau quặn thận.
• Tiểu ra máu: Sỏi ở kích thước lớn, đặc biệt là các loại sỏi có bề mặt nhám hoặc gai san hô khi di chuyển bị cọ xát vào đường tiểu gây tiểu ra máu. 
• Tắc đường tiểu: Sỏi thận hình thành gây tắc nghẽn đường tiểu.
• Sốt và ớn lạnh: Sỏi thận dễ dẫn đến nhiễm trùng đường tiết niệu gây ra tình trạng sốt và ớn lạnh.

4. Nguyên nhân gây sỏi thận

Sỏi thận đôi khi phát triển thầm lặng mà không gây ra triệu chứng gì cho cơ thể. Hiểu biết về các nguyên nhân có thể gây sỏi thận giúp sớm phát hiện và chủ động phòng ngừa.

• Thiếu nước: Không cung cấp đủ lượng nước cần thiết để thận lọc và đào thải, dẫn đến tình trạng nước tiểu bị cô đặc, nồng độ các tinh thể bão hoà trong nước tiểu, gây ra sỏi thận.
• Nhịn tiểu thường xuyên: Nhịn tiểu khiến cho các chất khoáng không được sớm đào thải ra ngoài dẫn đến lắng đọng. Khi lượng calci tích tụ đủ lớn sẽ tạo thành các viên sỏi trong thận.
• Các tổn thương bẩm sinh hoặc mắc phải của đường tiết niệu khiến cho nước tiểu bị bít tắc, không thể đào thải ra ngoài mà tích tụ lại thành sỏi thận.
• Nhiễm trùng vùng sinh dục, tạo điều kiện cho vi trùng có cơ hội xâm nhập gây viêm đường tiết niệu, lâu dần tạo thành mủ và ứa đọng các chất bài tiết, gây nên sỏi thận
• Người bị phì đại tiền liệt tuyến, u xơ, túi thừa bàng quang gây ra hiện tượng nước tiểu tồn đọng ở khe kẽ.
• Sử dụng thuốc tùy tiện: Tự ý sử dụng thuốc không theo chỉ dẫn của bác sĩ cũng có thể gây bệnh sỏi thận. Đặc biệt là lạm dụng nhóm thuốc kháng sinh có nguy cơ cao gây sỏi thận như Penicillin, Cephalosporin,....
• Thói quen ăn uống thiếu khoa học ăn nhiều đồ mặn, dầu mỡ hoặc ăn các thực phẩm chứa quá nhiều canxi và oxalat làm tăng thể tích tuần hoàn, khiến cho các chất khoáng phải lọc qua thận nhiều hơn, tăng nguy cơ mắc sỏi thận.

Xem thêm: Bệnh đậu mùa khỉ là gì? Các phòng tránh bệnh hiệu quả cần lưu ý

5. Cách phòng ngừa sỏi thận hiệu quả

Chủ động phòng ngừa sỏi thận giúp hạn chế nguy cơ mắc sỏi thận, đồng thời hạn chế sự phát triển kích thước sỏi thận. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa sỏi thận hiệu quả:
 

5.1 Uống đủ nước

Cung cấp đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể giúp ngăn cản tình trạng tích tụ muối và các chất khoáng (thành phần tạo nên sỏi thận). 

Lượng nước cần thiết cho cơ thể mỗi ngày khoảng 2-2,5 lít tùy theo thể trạng mỗi người và nhu cầu hoạt động thể chất. Nếu thường xuyên làm việc nặng, lao động ngoài trời hay tập luyện thể thao khiến cơ thể dễ mất nước  thì cần tăng lượng nước.

Có thể nhận biết cơ thể có bị thiếu nước hay không dựa vào màu sắc nước tiểu. Khi cơ thể đủ nước, nước tiểu có màu vàng nhạt, thiếu nước thì sẽ chuyển dạng vàng sẫm và có vẩn đục.

5.2 Ăn nhạt, giảm lượng muối

Natri có trong thành phần muối ăn sẽ ngăn cản quá trình canxi tái hấp thu từ nước tiểu vào máu, khiến cho lượng canxi trong nước tiểu tăng cao và kết tinh thành sỏi thận.
Lượng muối ăn được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo phù hợp với cơ thể là không quá 2.300 mg/ ngày.

5.3 Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều caffeine

Caffeine đẩy mạnh quá trình trao đổi chất, khiến cơ thể nhanh chóng mất nước. Một số loại thực phẩm chứa lượng lớn Caffeine nên hạn chế như socola, nước ngọt, nước tăng lực,..

5.4 Tránh các thực phẩm giàu canxi oxalat

Nhiều nghiên cứu cho thấy hầu hết sỏi thận hình thành chủ yếu từ canxi oxalat. Do đó, các bác sĩ khuyến cáo nên hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa nhiều canxi oxalat, đặc biệt những người có nguy cơ cao bị sỏi thận.

5.5 Duy trì cân nặng ổn định

Thừa cân không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe cơ thể mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của thận. Giảm cân là cả quá trình kiên trì, không nên áp dụng các biện pháp thiếu khoa học, ăn kiêng quá đà để giảm cân nhanh chóng.

Các biện pháp phòng ngừa sỏi thận không chỉ giúp hạn chế nguy cơ mắc sỏi thận mà còn giúp ngăn cản quá trình phát triển sỏi thận. Đặc biệt, với trường hợp sỏi thận ở kích thước nhỏ có khả năng tự tan và được đào thải ra ngoài. Tuy nhiên với trường hợp sỏi đã ở kích thước lớn, gây tắc nghẽn đường tiết niệu cần can thiệp phẫu thuật để loại bỏ.

Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến bệnh sỏi thận. Hy vọng những thông tin bài viết chia sẻ sẽ giúp các bạn có thêm kiến thức hữu ích để chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho bản thân cùng những người thân yêu. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến bệnh sỏi thận hãy liên hệ ngay với Phòng khám Đông Y Sơn Hà qua hotline 0989.116.118 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng nhất.